Aplikacja internetowa dla gmin zainteresowanych przyjęciem repatriantów zawiera praktyczne informacje dotyczące różnych trybów zapraszania repatriantów przez gminy, przygotowania się gminy na przyjęcie już zaproszonych repatriantów, a także ich integracji po przyjeździe.

Gmina jest zainteresowana zaproszeniem konkretnego repatrianta  (zaproszenie imienne) - informacje ogólne

Repatriantowi, który zostal zaproszony imiennie oraz jego najbliższej rodzinie, gmina powinna zapewnić mieszkanie na okres nie krótszy niż dwa lata, a także źródło utrzymania. O ile uchwała rady gminy zobowiązująca do zapewnienia warunków do osiedlenia się na okres nie krótszy niż 2 lata jest wystarczającym dowodem potwierdzającym posiadanie tych warunków zgodnie z art. 12 ust.3 pkt 2 ustawy o repatriacji (a w konsekwencji umożliwiającym wydanie wizy krajowej w celu repatriacji), o tyle na potrzeby uzyskania dotacji, uchwała powinna zawierać zobowiązanie do zawarcia umowy nadającej tytuł prawny do lokalu na czas nieokreślony – art. 21 ust. 2 i 3 ustawy o repatriacji). Uchwała zawierająca zobowiązanie do zapewnienia lokalu mieszkalnego na inny niż nieokreślony czas, nie kwalifikuje się do dotacji, niezależnie od tego, czy zaproszenie jest imienne, czy nieimienne. Może nim być np. zapewnienie miejsca pracy dla przynajmniej jednego członka rodziny lub przyznanie zasiłku celowego na okres 12 miesięcy od daty osiedlenia się w Polsce. W przypadku osób w wieku emerytalnym źródło utrzymania stanowi emerytura.

Możliwe jest uzyskanie dotacji do określonej wysokości, koszty rzeczywiste mogą być wyższe. Warunkiem udzielenia dotacji jest zobowiązanie w uchwale do nadania tytułu prawnego do lokalu na czas nieokreślony.

W przypadku zaproszenia kandydata określonego imiennie gminie przysługuje zwrot refundacji kosztów w wysokości iloczynu 45m2 powierzchni użytkowej lokalu mieszkalnego i wysokości wskaźnika przeliczeniowego kosztu odtworzenia 1m2 na terenie danego powiatu ogłaszanego przez wojewodę na podstawie przepisów ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz. U. z 2019 r. poz. 1182).

Rada Gminy podejmuje uchwałę, w której wskazuje zapraszane osoby oraz zawiera zobowiązanie do zapewnienia im warunków do osiedlenia przez okres nie krótszy niż 2 lata, w szczególności zapewnia lokal mieszkalny, formę udostępnienia tego lokalu oraz źródło utrzymania w Polsce. O ile uchwała rady gminy zobowiązująca do zapewnienia warunków do osiedlenia się na okres nie krótszy niż 2 lata jest wystarczającym dowodem potwierdzającym posiadanie tych warunków zgodnie z art. 12 ust.3 pkt 2 ustawy o repatriacji (a w konsekwencji umożliwiającym wydanie wizy krajowej w celu repatriacji), o tyle na potrzeby uzyskania dotacji, uchwała powinna zawierać zobowiązanie do zawarcia umowy nadającej tytuł prawny do lokalu na czas nieokreślony – art. 21 ust. 2 i 3 ustawy o repatriacji). Uchwała zawierająca zobowiązanie do zapewnienia lokalu mieszkalnego na inny niż nieokreślony czas, nie kwalifikuje się do dotacji, niezależnie od tego, czy zaproszenie jest imienne, czy nieimienne. 

Byłoby pożądane, aby przed podjęciem uchwały ustalić, gdzie mogłaby zamieszkać rodzina repatrianta. Podejmując decyzje związane z wyborem konkretnego lokalu należy brać pod uwagę, że otoczenie, w którym zamieszka rodzina repatrianta, ma wpływ na to, jak będzie przebiegać jej integracja z lokalną społecznością. Warto zadbać o to, żeby sąsiedzi byli życzliwi i znali lokalne realia, co może być wielką pomocą dla nowoprzybyłych. Warto też zastanowić się, czy kwaterować wiele rodzin np. w jednym budynku. Z jednej strony rodziny te mogą być dla siebie wsparciem, z drugiej jednak, może to powodować że trudniej im będzie integrować się, w tym nauczyć się języka polskiego. Dobrze jest przemyśleć, gdzie rodziny repatriantów będą mieszkać, tak aby uniknąć sytuacji, że wszystkie zaproszone rodziny będą mieszkały na tym samym osiedlu.

Gmina jest zainteresowana zaproszeniem konkretnego repatrianta  (zaproszenie imienne) - Uchwała

Gmina przesyła uchwałę do Departamentu Obywatelstwa i Repatriacji MSWiA samodzielnie lub za pośrednictwem Wojewody. Zgodnie z procedurą informuje konsula o warunkach do osiedlenia się i możliwości wydania wizy oraz przekazujemy do konsula kopie uchwały.

Gmina składa również wniosek do właściwego wojewody o przyznanie środków z budżetu państwa z tytułu zapewnienia lokalu mieszkalnego. W zależności od treści uchwały rady gminy środki będą przekazane jako dotacja. Gmina może złożyć wniosek, jeżeli spełnione są warunki przyznania dotacji.

Na jego podstawie gmina podpisuje porozumienie z wojewodą o przyznaniu opisanych wyżej środków, zawierające szczegółowy opis pomocy mieszkaniowej udzielonej repatriantowi i jego rodzinie, wysokość i tryb przekazania środków pieniężnych, tryb kontroli i sposób ich rozliczenia. Dotacja musi być rozliczona do końca roku budżetowego, w którym została udzielona.

UWAGA: Zgodnie z art. 21 ust. 4 ustawy o repatriacji dotacja jest przeznaczona na dofinansowanie kosztów ponoszonych przez gminę w związku z osiedleniem się na jej terytorium repatrianta i członków jego najbliższej rodziny. Użyty w ww. przepisie termin „dofinansowanie” oznacza, że nie zawsze wszystkie koszty poniesione przez gminę w związku z zapewnieniem kandydatowi na repatrianta lokalu mieszkalnego zostaną pokryte z dotacji, zwłaszcza w kontekście maksymalnych limitów wysokości dotacji, ustanowionych w art. 21 ust. 2 i 3 ww. ustawy.

Jak stanowi art. 21 ust. 6 ustawy o repatriacji, przy udzielaniu gminie dotacji uwzględnia się wielkość lokalu mieszkalnego, jego wyposażenie i stan techniczny oraz lokalizację, a także ewentualne koszty poniesione przez gminę w związku z zapewnieniem repatriantowi i członkom jego najbliższej rodziny lokalu mieszkalnego.
Szczegółowy tryb postępowania w sprawach udzielania dotacji gminie, która zapewni lokal mieszkalny kandydatowi na repatrianta oraz członkom najbliższej rodziny repatrianta został określony w rozdziale 4 rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 21 czerwca 2018 r. w sprawie podziału rezerwy celowej budżetu państwa „Pomoc dla repatriantów” (Dz. U. Z 2018 r. poz. 1352).

Zgodnie z § 9 pkt 1 rozporządzenia, gmina spełniająca warunki, o których mowa w art. 21 ust. 2 lub 3 ustawy, tj. podjęła stosowną uchwałę w sprawie zapewnienia lokalu mieszkalnego kandydatowi na repatrianta, składa wniosek o udzielenie dotacji do właściwego wojewody w terminie do 120 dni od dnia podjęcia uchwały, nie później jednak niż do dnia 10 września roku budżetowego. 

Jak wynika z § 9 pkt 2 ww. rozporządzenia, wniosek o udzielenie dotacji określa:
1) adres lokalu mieszkalnego, który gmina zapewniła kandydatowi na repatrianta i członkom jego najbliższej rodziny, rodzaj lokalu, jego wielkość, wyposażenie, stan techniczny i lokalizację;
2) formę i termin przekazania lokalu mieszkalnego;
3) koszty poniesione przez gminę w związku z zapewnieniem lokalu mieszkalnego kandydatowi na repatrianta i członkom jego najbliższej rodziny.
Z przytoczonych wyżej przepisów wynika, że gmina ubiegająca się o dotację, już w momencie składania wniosku do wojewody, powinna określić wysokość kosztów poniesionych w związku z zapewnieniem lokalu mieszkalnego kandydatowi na repatrianta i członkom jego najbliższej rodziny.

Jednocześnie należy zauważyć, że z przywołanego wyżej art. 21 ust. 6 ustawy o repatriacji wynika, iż wysokość kosztów poniesionych przez gminę, w związku z zapewnieniem lokalu mieszkalnego, do momentu złożenia wniosku o udzielenie dotacji, nie jest jedynym czynnikiem uwzględnianym przez wojewodę przy ustalaniu wysokości dotacji. Wobec powyższego dopuszczalna jest sytuacja, w której gmina może uzyskać dotację na działania, które będzie jeszcze realizować w związku z przystosowaniem lokalu do potrzeb repatrianta, z zastrzeżeniem, że kwota dotacji nie przekroczy limitu obliczonego zgodnie z algorytmem wskazanym w art. 21 ust. 2 i 3 ustawy. Potrzeba sfinansowania dodatkowych inwestycji związanych z dostosowaniem lokalu powinna być zasygnalizowana we wniosku gminy o udzielenie dotacji, w celu uwzględniania ich przy konstruowaniu treści porozumienia pomiędzy wojewodą w sprawie dotacji, w szczególności w części dotyczącej ustalenia trybu kontroli działań podejmowanych przez gminę oraz rozliczenia dotacji (art. 21 ust. 7 pkt 3 i 4 ustawy o repatriacji).

Gmina jest zainteresowana zaproszeniem dowolnego repatrianta  (zaproszenie bezimienne) - informacje ogólne

W przypadku zaproszenia dowolnego repatrianta z rodziną (zaproszenie bezimienne) gmina powinna zapewnić mieszkanie i źródło utrzymania. Może to być np. zapewnienie miejsca pracy dla przynajmniej jednego członka rodziny lub zasiłek celowy na okres 12 miesięcy od daty osiedlenia się w Polsce. W przypadku osób w wieku emerytalnym źródło utrzymania stanowi emerytura. Koszty związane z zapewnieniem mieszkania rodzinie repatrianta będą refundowane z budżetu państwa.

W przypadku zaproszenia kandydata określonego imiennie gminie przysługuje zwrot refundacji kosztów w wysokości iloczynu 55m2 powierzchni użytkowej lokalu mieszkalnego i wysokości wskaźnika przeliczeniowego kosztu odtworzenia 1 m2 na terenie danego powiatu ogłaszanego przez wojewodę na podstawie przepisów ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz. U. z 2019 r. poz. 1182).

Gmina jest zainteresowana zaproszeniem dowolnego repatrianta (zaproszenie bezimienne) - Uchwała

Rada Gminy powinna podjąć uchwalę zawierająca zobowiązanie zapewnienia warunków do osiedlenia się przez okres nie krótszy niż 2 lata dla niewskazanego imiennie repatrianta wraz z rodziną. Uchwała musi w szczególności wskazywać warunki udostępnienia mieszkania oraz źródła utrzymania. Szczegółowe informacje dotyczące przyznanego mieszkania (adres, warunki lokalowe) określa w specjalnej ankiecie osoba upoważniona do wykonania uchwały. Do uchwały trzeba dołączyć wypełnioną ankietę pobraną od wojewody, w której należy zawrzeć szczegółowe informacje na temat miejscowości, gdzie repatriant ma zamieszkać (liczba mieszkańców, odległość od miasta wojewódzkiego, liczba i typ szkół itp.), lokalu w którym ma zamieszkać (adres, rodzaj mieszkania, liczba izb, pokoi, powierzchnia, forma przekazania itp.), termin przekazania lokalu, przewidywany miesięczny koszt jego utrzymania, status prawny, oraz inne istotne informacje (np. pożądane kwalifikacje repatrianta.

Gmina za pośrednictwem wojewody przekazuje uchwałę wraz z załączoną ankietą do Departamentu Obywatelstwa i Repatriacji MSWiA. Dokumenty są rejestrowane w ewidencji lokali mieszkalnych i źródeł utrzymania dla repatriantów.  Zaproszenie zostanie przydzielone rodzinie, zarejestrowanej w prowadzonej przez MSWiA ewidencji osób oczekujących na repatriację do Polski - tzw. bazie RODAK - zgodnie z kolejnością złożenia wniosku.

UWAGA: MSWiA jest zobowiązane ustawą do przekazywania zaproszeń bezimiennych osobom najdłużej oczekującym na nie w bazie RODAK, w pierwszej kolejności osobom deportowanym i prześladowanym, których wiek i zły stan zdrowia uzasadniają szybką repatriację do RP. W wyniku tego wymogu może się zdarzyć, że oczekiwania gminy wobec np. kwalifikacji repatrianta lub liczebności jego rodziny nie będą mogły zostać w pełni spełnione.

Gmina może złożyć wniosek do właściwego wojewody o przyznanie środków z budżetu państwa z tytułu zapewnienia lokalu mieszkalnego niewskazanej imiennie rodzinie repatrianta jeżeli zostaną spełnione warunki z art. 21 ust. 3 ustawy o repatriacji (zobowiązanie do zawarcia umowy nadającej tytuł prawny do lokalu na czas nieokreślony). W zależności od treści uchwały Rady Gminy środki będą przekazane jako dotacja. Gmina może złożyć wniosek, jeżeli spełnione są warunki przyznania dotacji.

Na jego podstawie gmina podpisuje porozumienie z wojewodą o przyznaniu opisanych wyżej środków, zawierające szczegółowy opis pomocy mieszkaniowej udzielonej repatriantowi i jego rodzinie, wysokość i tryb przekazania środków pieniężnych, tryb kontroli i sposób ich rozliczenia. Dotacja musi być rozliczona do końca roku budżetowego, w którym została udzielona.

UWAGA: Zgodnie z art. 21 ust. 4 ustawy o repatriacji dotacja jest przeznaczona na dofinansowanie kosztów ponoszonych przez gminę w związku z osiedleniem się na jej terytorium repatrianta i członków jego najbliższej rodziny. Użyty w ww. przepisie termin „dofinansowanie” oznacza, że nie zawsze wszystkie koszty poniesione przez gminę w związku z zapewnieniem kandydatowi na repatrianta lokalu mieszkalnego zostaną pokryte z dotacji, zwłaszcza w kontekście maksymalnych limitów wysokości dotacji, ustanowionych w art. 21 ust. 2 i 3 ww. ustawy.

Jak stanowi art. 21 ust. 6 ustawy o repatriacji, przy udzielaniu gminie dotacji uwzględnia się wielkość lokalu mieszkalnego, jego wyposażenie i stan techniczny oraz lokalizację, a także ewentualne koszty poniesione przez gminę w związku z zapewnieniem repatriantowi i członkom jego najbliższej rodziny lokalu mieszkalnego.
Szczegółowy tryb postępowania w sprawach udzielania dotacji gminie, która zapewni lokal mieszkalny kandydatowi na repatrianta oraz członkom najbliższej rodziny repatrianta został określony w rozdziale 4 rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 21 czerwca 2018 r. w sprawie podziału rezerwy celowej budżetu państwa „Pomoc dla repatriantów” (Dz. U. Z 2018 r. poz. 1352).

Zgodnie z § 9 pkt 1 rozporządzenia, gmina spełniająca warunki, o których mowa w art. 21 ust. 2 lub 3 ustawy, tj. podjęła stosowną uchwałę w sprawie zapewnienia lokalu mieszkalnego kandydatowi na repatrianta, składa wniosek o udzielenie dotacji do właściwego wojewody w terminie do 120 dni od dnia podjęcia uchwały, nie później jednak niż do dnia 10 września roku budżetowego. 
Jak wynika z § 9 pkt 2 ww. rozporządzenia, wniosek o udzielenie dotacji określa:
1) adres lokalu mieszkalnego, który gmina zapewniła kandydatowi na repatrianta i członkom jego najbliższej rodziny, rodzaj lokalu, jego wielkość, wyposażenie, stan techniczny i lokalizację;
2) formę i termin przekazania lokalu mieszkalnego;
3) koszty poniesione przez gminę w związku z zapewnieniem lokalu mieszkalnego kandydatowi na repatrianta i członkom jego najbliższej rodziny.

Z przytoczonych wyżej przepisów wynika, że gmina ubiegająca się o dotację, już w momencie składania wniosku do wojewody, powinna określić wysokość kosztów poniesionych w związku z zapewnieniem lokalu mieszkalnego kandydatowi na repatrianta i członkom jego najbliższej rodziny.

Jednocześnie należy zauważyć, że z przywołanego wyżej art. 21 ust. 6 ustawy o repatriacji wynika, iż wysokość kosztów poniesionych przez gminę, w związku z zapewnieniem lokalu mieszkalnego, do momentu złożenia wniosku o udzielenie dotacji, nie jest jedynym czynnikiem uwzględnianym przez wojewodę przy ustalaniu wysokości dotacji. Wobec powyższego dopuszczalna jest sytuacja, w której gmina może uzyskać dotację na działania, które będzie jeszcze realizować w związku z przystosowaniem lokalu do potrzeb repatrianta, z zastrzeżeniem, że kwota dotacji nie przekroczy limitu obliczonego zgodnie z algorytmem wskazanym w art. 21 ust. 2 i 3 ustawy. Potrzeba sfinansowania dodatkowych inwestycji związanych z dostosowaniem lokalu powinna być zasygnalizowana we wniosku gminy o udzielenie dotacji, w celu uwzględniania ich przy konstruowaniu treści porozumienia pomiędzy wojewodą w sprawie dotacji, w szczególności w części dotyczącej ustalenia trybu kontroli działań podejmowanych przez gminę oraz rozliczenia dotacji (art. 21 ust. 7 pkt 3 i 4 ustawy o repatriacji).

Pozostając w kontakcie z Departamentem Obywatelstwa i Repatriacji MSWiA gmina przygotowuje mieszkanie dla repatrianta.  Na złożenie wniosku  do Wojewody gmina ma 120 dni od podjęcia uchwały, jednak nie później niż do 10 września. Tzn zaproszenie gminy jest przydzielane wybranej rodzinie z bazy RODAK i przekazywane jej za pośrednictwem konsula RP. Repatriant może  zaakceptować lub odrzucić proponowane warunki osiedlenia się. W tym drugim przypadku, zaproszenie zostanie przekazane kolejnej rodzinie - aż zostanie zaakceptowane. Gmina jest na bieżąco informowana przez Ministerstwo o tym, co się dzieje z jej zaproszeniem.

Gmina oczekuje na przyjazd repatrianta - informacje ogólne

Jeżeli jest to możliwe, należy ustalić czy przyjeżdżający repatrianci będą w stanie mogą porozumiewać się w języku polskim. W przypadku osób mieszkających w państwach b. ZSRR, istnijeje duże prawdopodobieństwo, że osoby te nie znają języka polskiego w stopniu komunikatywnym. Jeżeli nie ma możliwości uzyskania informacji na temat stopnia znajomości języka polskiego, należy założyć, ze na początku konieczna będzie komunikacja w języku rosyjskim.

Zaleca się wyznaczenie pracownika, który będzie koordynował przygotowania do przyjęcia repatriantów.  Jeżeli zaproszeni repatrianci słabo znają język polski, to  wyznaczony pracownik powinien znać język rosyjski. Jeśli nie jest to możliwe z powodu braku takiej osoby, to wskazane jest zapewnienie wyznaczonemu pracownikowi wsparcie osoby mówiącej w obu językach - może to być nauczyciel z miejscowej szkoły, tłumacz, mówiący już dobrze po polsku repatriant lub inny migrant z kraju rosyjskojęzycznego.

W przyjeżdżającej rodzinie są dzieci w wieku szkolnym lub przedszkolnym

Należałoby ustalić, do której szkoły lub przedszkola mogłyby być przyjęte dzieci repatrianta, biorąc pod uwagę ich wiek, obowiązującą rejonizację oraz, co bardzo ważne nauczanie w szkole języka rosyjskiego. Warto też dowiedzieć się, czy dziecko ma jakieś szczególne talenty lub czy zainteresowania np. sportowe - wówczas można zaproponować rodzinie odpowiednią klasę (np. sportową). Jeżeli w rozsądnej odległości od przyszłego miejsca zamieszkania repatriantów jest szkoła, w której uczy się języka rosyjskiego jako jednego z języków obcych, to jest to ważny czynnik przemawiający za skierowaniem dziecka do tej szkoły. Dziecko, dla którego dotychczas pierwszym językiem był rosyjski, łatwiej odnajdzie się w szkole, gdzie jest on nauczany, a także na początku ułatwi to szkole komunikację zarówno z dzieckiem, jak również z jego rodzicami. Ponadto dziecko w naturalny sposób zyskuje przynajmniej jeden przedmiot, w którym będzie ekspertem. Wpływa to niezwykle korzystnie na samoocenę i adaptację dziecka w szkole w tym pierwszym okresie, w którym jeszcze nie mówi po polsku. W klasie, gdzie dzieci uczą się rosyjskiego, możliwość kontaktu z dzieckiem z kraju rosyjskojęzycznego jest niezwykle cenna także dla tych dzieci.

Po ustaleniu, do której szkoły /zespołu szkół/ przedszkola zostanie przyjęte dziecko, we współpracy z gminnym wydziałem oświaty warto umówić się na spotkanie się z dyrektorem szkoły lub przedszkola w celu omówienia jak najlepszego przygotowania nauczycieli do pracy z dzieckiem, które nie zna języka polskiego, szczególnie jeżeli w tej szkole nie było do tej pory dzieci rosyjskojęzycznych. 

Należy pamiętać, że na mocy ustawy o systemie oświaty i zgodnie z rozporządzeniem MEN w sprawie kształcenia osób niebędących obywatelami polskimi oraz osób będących obywatelami polskimi, które pobierały naukę w szkołach funkcjonujących w systemach oświaty innych państw. (Dz.U. z 2017 r., poz. 1655).

Dziecko repatrianta ma prawo do dodatkowych zajęć wyrównawczych i zajęć z języka polskiego w liczbie do pięciu godzin tygodniowo, w tym co najmniej dwóch godzin nauki języka polskiego jako drugiego, przez okres 12 miesięcy po przyjeździe.

Do końca grudnia 2022 Międzynarodowa Organizacja do Spraw Migracji prowadzi bezpłatne szkolenia z zakresu kompetencji międzykulturowych. Warto zadbać, aby nauczyciele wzięli udział w takich szkoleniach. Pozwoli im to lepiej przygotować się do pracy z uczniami i rodzicami wywodzącymi się z innej kultury.

Nauka języka polskiego 

Repatriantom niezależnie od wieku przysługuje prawo do pomocy w nauce języka polskiego. Nauka dzieci jest organizowana w szkole i finansowana na mocy Ustawy o systemie oświaty oraz rozporządzenia MEN z 2 stycznia 2015 r. Dla dorosłych nauka jest organizowana i finansowana przez MEiN na podstawie Ustawy o repatriacji. Obecnie za pośrednictwem jego jednostki podległej: Ośrodka Rozwoju Polskiej Edukacji za Granicą (ORPEG) https://www.orpeg.pl/

Jak najszybciej po przyjeżdzie repatriantów należy poinformować ORPEG, tak aby umożliwić zaplanowanie zorganizowania i finansowania ich nauki z odpowiednim wyprzedzeniem.

Co warto ustalić przed przyjazdem?
  • Ustal, czy któryś z członków przyjeżdżającej rodziny repatriantów jest osobą z niepełnosprawnością, bądź ma inne szczególne potrzeby. Jeśli tak, należy to uwzględnić planując wyposażenie mieszkania oraz w planach związanych z zatrudnieniem repatriantów i pomocą społeczną dla nich.
  • Ustal, czy wśród przyjeżdżających repatriantów są emeryci.

Należy pamiętać o różnicach w wieku emerytalnym w RP i w krajach, z których odbywa się repatriacja. Istotne jest przekroczenie polskiego wieku emerytalnego obowiązującego w momencie planowanego przyjazdu. 

Jeśli wśród przyjeżdżających repatriantów są emeryci, zapoznaj się z zasadami przyznawania im polskich emerytur.

UWAGA! Minimalna polska emerytura przysługuje osobom mającym status repatrianta. Małżonek repatrianta również może być repatriantem, jeżeli przyjedzie do Polski na podstawie wizy krajowej w celu repatriacji, do uzyskania której jest uprawniony na podstawie art. 9 ust. 3 ustawy o repatriacji. Statusu repatrianta nie nabędzie natomiast małżonek, który będzie legalizował pobyt na podstawie zezwolenia na pobyt stały, chyba, że w późniejszym okresie zostanie uznany za repatrianta na podstawie art. 16 ust. 2a ustawy o repatriacji.

  • Przypomnij repatriantom o zgromadzeniu przed przyjazdem  do Polski wszelkich dokumentów, które mogą potwierdzić fakt ich represjonowania. Represjami w rozumieniu ustawy są m.in. okresy przebywania z przyczyn politycznych, religijnych i narodowościowych na przymusowych zesłaniach i deportacji w ZSRR. Przyznanie przez Urząd ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych statusu osoby represjonowanej wiąże się m.in. z uzyskaniem specjalnych uprawnień i dodatków do emerytury. Do wniosku składanego w UDSKIOR będą musiały być dołączone odpowiednie dowody. Mogą nimi być np. dokumenty pochodzące z okresu represji, zaświadczenia właściwych instytucji, urzędów i archiwów, publikacje, opinie środowiska osób represjonowanych. Dowodem w sprawie mogą być również zeznania świadków. W przypadku repatriantów najczęstszym dokumentem poświadczającym fakt bycia represjonowanym jest tzw. zaświadczenie o rehabilitacji wystawiane w Kazachstanie. Będzie ono musiało być przetłumaczone na język polski przez tłumacza przysięgłego w Polsce lub jeszcze w Kazachstanie - w tym drugim przypadku tłumaczenie może być bezpłatnie wykonane lub poświadczone przez konsula RP.

Więcej informacji uzyskasz w Urzędzie ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych: ul. Wspólna 2/4, 00-926 Warszawa, tel. 22-661-81-29, 22-661-87-06 fax: 22-661-90-73 e-mail: info@udskior.gov.pl www.udskior.gov.pl

  • Zorganizuj spotkanie przedstawicieli różnych instytucji, które będą miały kontakt z rodziną z racji swoich zadań – skonsultujcie się, wymieńcie pomysłami, zaplanujcie i skoordynujcie działania (na ogół powinny być w to zaangażowane UG, PUP, MOPS, szkoła). Pamiętaj o lokalnych organizacjach pozarządowych (np. Związek Sybiraków). Zaplanujcie wspólnie program adaptacyjny dla rodziny repatriantów. Najlepiej jeśli będą w niego zaangażowani przedstawiciele różnych instytucji lokalnych, organizacje pozarządowe, szkoła, sąsiedzi. Zdecydujcie, kto ten program będzie koordynował. Zastanówcie się też nad koniecznymi kosztami i możliwymi źródłami ich finansowania - może to wymagać zaplanowania odpowiednich środków w budżecie danej instytucji lub wcześniejszego wystąpienia z wnioskiem o ich przyznanie. Pamiętajcie, że różne instytucje mogą ubiegać się o środki na ten cel z różnych źródeł. 
    Do grudnia 2022 Międzynarodowa Organizacja do Spraw Migracji może pomóc Waszej gminie w odpowiednim przygotowaniu instytucji i pracowników do przyjęcia migrantów.

Jak przygotować mieszkanie?

Jeżeli mieszkanie, w którym repatriant ma zamieszkać z rodziną, jest już gotowe po remoncie i adaptacji, możesz przystąpić do jego wyposażania. Najczęściej wyposażenie i urządzenie mieszkania jest planowane przez wyznaczonego do tego zadania pracownika gminy, żeby w dniu przyjazdu wszystko było gotowe. Niektóre gminy wstrzymują się jednak do przybycia mieszkańców, by oni sami mogli uczestniczyć w urządzaniu nowego domu. Wtedy np.  nowo przybyła rodzina jest na kilka pierwszych tygodni kwaterowana w specjalnie do tego celu przeznaczonym mieszkaniu zastępczym lub hotelu. Po przyjeździe sami wybierają meble i inne elementy wyposażenia swojego mieszkania, w ramach ustalonego budżetu, ale zgodnie ze swoimi potrzebami i gustem. W wyborze i zakupach pomaga im wyznaczony pracownik. Oba sposoby postępowania mają swoje plusy i minusy. Pośredni sposób postępowania to urządzanie mieszkania przez pracownika przed przyjazdem repatriantów, ale przy ich aktywnym udziale w podejmowaniu decyzji, za pośrednictwem Internetu. Trzeba przy tym oczywiście pamiętać o terminie rozliczenia dotacji z wojewodą i konieczności ubezpieczenia mieszkania.

Ponadto starosta na wniosek repatrianta, udziela mu w drodze decyzji pomocy finansowej na częściowe pokrycie poniesionych i udokumentowanych przez repatrianta kosztów remontu, adaptacji czy też kosztów związanych z wyposażeniem lokalu. Pomoc ta wynosi około 6 tysięcy zł na repatrianta i każdego członka jego najbliższej rodziny, prowadzącego z nim gospodarstwo domowe. Kwota ulega corocznej waloryzacji, w 2022 roku wynosi 6853, 31 zł. 

Ubezpieczenie zdrowotne po przyjeździe

Repatrianci mają prawo do korzystania z opieki zdrowotnej do 90 dni od dnia przekroczenia granicy RP. Po tym czasie podlegają takim samym przepisom dotyczącym opieki zdrowotnej jak wszyscy  obywatele RP. Prawo to przysługuje wyłącznie repatriantom a nie członkom ich rodziny którzy przybyli na podstawie zezwolenia na pobyt stały w Polsce.

Poinformuj także repatriantów jak wygląda procedura zapisania się do przychodni i wybrania lekarza pierwszego kontaktu.

O czym jeszcze warto pamiętać przed przyjazdem repatriantów?
  • Zakup podstawowych produktów spożywczych i higienicznych
  • Zakup podręczników i wyprawki szkolnej dla dzieci
  • Odbiór z lotniska/ dworca
W gminie już osiedlił się repatriant z rodziną - Informacje ogólne

Dobrą praktyką jest wyznaczenie pracownika, który będzie się zajmował się rodziną repatriantów w pierwszym okresie po przyjeździe. Na ogół jest to pracownik Urzędu Gminy lub ośrodka pomocy społecznej. Najlepiej, kiedy ta sama osoba zajmuje się kolejnymi rodzinami repatriantów  osiedlającymi się w gminie, co pozwala jej zyskać doświadczenie w specyficznych dla tej grupy sprawach. Znajomość wszystkich lokalnych rodzin repatriantów pozwala też na lepszą integrację nowoprzybyłych. Kontakt z innymi rodzinami pomoże im zwłaszcza w pierwszych tygodniach po przyjeździe.

Więcej informacji o wyznaczaniu pracownika do opieki nad nowoprzybyłymi i przygotowywaniu przyjazdu repatriantów znajdziesz w części II.

Repatrianci zaraz po przyjeździe będą z pewnością zmęczeni, ale także ciekawi nowego miejsca. Mogą także potrzebować pomocy we wniesieniu bagaży do mieszkania i choćby prowizorycznym zagospodarowaniu się w nim. W wielu gminach w mieszkaniu wita się nowoprzybyłych kawą i ciastkami. Często w powitaniu uczestniczą także sąsiedzi. Warto przybyszom przekazać także takie materiały, jak mapa miasta, plan komunikacji miejskiej, kilka biletów autobusowych, gdyby chcieli się wybrać na wycieczkę po okolicy, oraz wykaz stron internetowych, gdzie można łatwo znaleźć najważniejsze lokalne informacje. Do następnego dnia warto odłożyć formalności, w tym podpisanie umowy najmu mieszkania i umów z dostawcami mediów do mieszkania (muszą one być teraz przepisane na najemcę).

Kolejne działania, których należy podjąć w pierwszych tygodniach po przyjeździe, powinny być realizowane równolegle. Można je podzielić na cztery grupy:

  • Formalności prawne 
  • Uruchomienie pomocy finansowej dla repatriantów
  • Aktywizacja zawodowa
  • Działania integracyjne
W gminie już osiedlił się repatriant z rodziną - Formalności prawne

Po przyjeździe do Polski w pierwszych dniach repatriant powinnien załatwić ważne formalności:

  1. zarejestrować w miejscowym Urzędzie Stanu Cywilnego swoje akty stanu cywilnego        (akt urodzenia, ślubu itp.) wraz z ich tłumaczeniem przysięgłym na język polski, chyba że zwróci się do konsula, jeszcze przed przyjazdem do Polski, z wnioskiem o sporządzenie polskiego aktu stanu cywilnego (wówczas konsul przekazuje wniosek razem z dokumentami kierownikowi wybranego przez repatrianta urzędu stanu cywilnego); 

  2. zgłosić się i złożyć wniosek o wydanie decyzji potwierdzającej posiadanie obywatelstwa polskiego, do Urzędu Wojewódzkiego właściwego dla miejsca zamieszkania, aby otrzymać od wojewody potwierdzenie posiadania obywatelstwa polskiego. Potwierdzenie jest wydawane na podstawie paszportu z wklejoną wizą w celu repatriacji oraz po przedstawieniu odpisów aktów stanu cywilnego sporządzonych w polskim Urzędzie Stanu Cywilnego; 

  3. złożyć w Urzędzie Miasta lub w Urzędzie Gminy wniosek o wydanie dowodu osobistego, zameldować się na pobyt stały oraz wystąpić o nadanie numeru PESEL. 
Pomoc dla repatriantów 

Wsparcie finansowe i mieszkaniowe, które zgodnie z ustawą z dnia 9 listopada 2000 r.o repatriacji przysługuje repatriantom, i którego wypłatę obsługuje starosta oraz gmina na zasadzie realizacji zadań zleconych z zakresu administracji rządowej.

  1. Wsparcie realizowane przez gminę:

    Po zaproszeniu rodziny repatriantów, gmina, która uzyskała dotacje z budżetu państwa i udzielonej na podstawie porozumienia zawartego z Wojewodą, musi zapewnić rodzinie lokal mieszkalny. Lokal i jego dostosowanie zapewniane są na podstawie uchwały a zwrot wydatków gminy, związanych z zapewnieniem lokalu, zwracany jest na podstawie wniosku o przyznanie dotacji, złożonego do Wojewody w ciągu 120 dni od uchwalenia uchwały o zaproszeniu rodziny, jednak nie później niż do 10 września. Gmina może także zapewnić lokal mieszkalny bez ubiegania się o dotacje. Możliwe jest jeszcze udzielenie pomocy na podstawie art. 22 ustawy o repatriacji – dostępne dla gmin, które nie ubiegały dotację w związku z zapewnieniem lokalu repatriantowi. Pomoc polega na przeprowadzeniu przez gminę remontu, adaptacji lub wyposażeniu lokalu mieszkalnego w miejscu osiedlenia się repatrianta, na jego wniosek złożony w terminie 2 lat od dnia nabycia obywatelstwa polskiego. Na realizację zadania gmina otrzymuje dotację celową z budżetu państwa w wysokości analogicznej jak w przypadku pomocy udzielanej repatriantowi przez starostę.
     

  2. Wsparcie realizowane przez Starostę w terminie 2 lat od dnia nabycia przez repatrianta obywatelstwa polskiego:                                                  - wypłata środków z budżetu państwa, przyznanych decyzją Pełnomocnika Rządu do Spraw Repatriacji na:                                      pokrycie kosztów przejazdu (kwota: wysokość dwukrotności ceny biletu kolejowego drugiej klasy od najbliższej miejscu zamieszkania repatrianta za granicą stacji kolejowej do miejsca osiedlenia się w Rzeczypospolitej Polskiej, na repatrianta i każdego członka najbliższej rodziny repatrianta);                                                                          zagospodarowanie i bieżące utrzymanie (kwota: wysokość dwukrotnego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia brutto w gospodarce narodowej, ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”, w kwartale poprzedzającym dzień przyznania pomocy, na repatrianta i każdego członka najbliższej rodziny repatrianta);pokrycie kosztów związanych z podjęciem nauki przez osobę małoletnią (kwota: wysokość przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia na każde dziecka.                                                                                                                                                                        Przyznanie  pomocy finansowej na remont, adaptację lub wyposażenie lokalu (wysokość pomocy w 2022 r. - max. 6 853,31 zł. na repatrianta i każdego członka najbliższej rodziny repatrianta, prowadzącego wspólnie z nim gospodarstwo domowe - kwota ta co roku podlega waloryzacji, czyli ulega corocznie od dnia 1 stycznia podwyższeniu w stosunku do analogicznego okresu roku poprzedniego, przy zastosowaniu wskaźnika wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych w okresie pierwszych trzech kwartałów, ogłaszanego w komunikacie Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”, w terminie15 dni po upływie trzeciego kwartału).

Aktywizacja zawodowa

Oprócz standardowych środków aktywizacji zawodowej będących w gestii Urzędu Pracy, a dostępnych dla każdej osoby bezrobotnej, repatriantowi, który nie ma możliwości samodzielnego podjęcia pracy, przysługuje na podstawie Ustawy o repatriacji dodatkowa pomoc w podnoszeniu kwalifikacji zawodowych. Pomoc ta może być świadczona w okresie 5 lat od dnia nabycia przez repatrianta obywatelstwa polskiego (czyli od dnia wjazdu do Polski na podstawie wizy krajowej wydanej w celu repatriacji) i pod warunkiem, że został on zatrudniony na co najmniej 24 miesiące. Ten wymóg obowiązuje tylko w przypadku zwrotu kosztów ponoszonych przez pracodawcę.

Jej podstawą jest zawarcie umowy pomiędzy starostą a repatriantem lub jego pracodawcą. W okresie obowiązywania tej umowy repatriant nie jest objęty pomocą w aktywizacji zawodowej osób bezrobotnych świadczoną przez urzędy pracy. Z tych dodatkowych form pomocy w aktywizacji zawodowej skorzystać może tylko repatriant. Nie są one dostępne dla członków jego rodziny, nie posiadających statusu repatrianta. Umowa powinna określić wysokość kwoty i sposób jej wypłacania.

Pomoc tę można podzielić na dwa rodzaje:

  • zwrot części kosztów na podnoszenie kwalifikacji zawodowych poniesionych przez repatrianta (np. szkolenia, uzyskanie odpowiednich świadectw czy certyfikatów)
  • zwrot części kosztów poniesionych przez pracodawcę na zatrudnienie repatrianta (np. utworzenie stanowiska pracy, przeszkolenie, wynagrodzenie).

Można stosować jedną lub kilka wymienionych form aktywizacji zawodowej, jednak wysokość kwot zwracanych na podstawie umów z pracodawcą nie może przekroczyć dwunastokrotnego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w kwartale poprzedzającym dzień zawarcia pierwszej z umów.                                                                                                           
Wysokość kwoty zwracanej na podstawie umowy zawartej pomiędzy repatriantem a starostą może stanowić  połowę kosztów związanych z podnoszeniem kwalifikacji zawodowych, nie więcej jak równowartość dwukrotnego przeciętnego wynagrodzenia w kwartale poprzedzającym dzień zawarcia umowy.   

Zatrudnienie repatrianta

Gmina zapraszająca ma obowiązek zapewnić źródło utrzymania repatriantom. Często gminy decydują się na zapewnienie zatrudnienia w jednej z instytucji samorządowych lub podlegających gminie (np. stołówki szkolne i przedszkolne, ośrodki sportu itp.) Drugim sposobem jest poszukiwanie zatrudnienia wśród lokalnych pracodawców. Należy pamiętać o przekazaniu informacji o dodatkowej pomocy w aktywizacji zawodowej samemu repatriantowi, jego potencjalnemu lub faktycznemu pracodawcy oraz omówić je z przedstawicielem Urzędu Pracy. Trzeba przy tym pamiętać, że przysługują one tylko repatriantom (czyli wszystkim członkom rodziny posiadającym ten status).

Warto również pamiętać o uznaniu kwalifikacji repatrianta i nostryfikacji dyplomu.

Reasumując, aktywizacja zawodowa repatrianta i członków jego rodziny to bardzo ważny aspekt, któremu trzeba poświęcić wiele uwagi. Wymaga też na ogół wsparcia urzędu pracy i innych podmiotów. Trzeba go dobrze zaplanować i przeprowadzić, zwracając przy tym uwagę na jak najlepsze wykorzystanie zawodowego potencjału nowoprzybyłych na lokalnym rynku pracy. Warto przy tym pamiętać o wartości, jaką może stanowić dla pracodawcy biegłe posługiwanie się przez nich językiem rosyjskim.

Biegła znajomość języka polskiego, lub przynajmniej umiejętność komunikowania się po polsku są bardzo ważne dla szans na rynku pracy. Dlatego też znane są przypadki finansowania nauki języka polskiego dla repatriantów przez urzędy pracy w sytuacjach i okresach, gdy niemożliwe było uzyskanie takiej pomocy z ORPEG. Możliwe jest też finansowanie przez urząd pracy dodatkowej nauki języka polskiego specjalistycznego, specyficznego dla danego zawodu lub stanowiska pracy.

Uznanie kwalifikacji zawodowych i wykształcenia repatrianta i członków jego rodziny to niezwykle ważny krok na drodze ich aktywizacji zawodowej. Umożliwia bowiem podjęcie pracy w zawodzie, zwiększa szanse na znalezienie satysfakcji zawodowej, udaną adaptację i integrację. Jednocześnie jest to problematyka bardzo skomplikowana. Zasady uznawania kwalifikacji zawodowych są różne dla różnych zawodów. Najważniejszy jest tu podział na zawody sektorowe, zawody regulowane i zawody nieregulowane.

Za zawody sektorowe uznaje się zawód pielęgniarki, położnej, lekarza, lekarza dentysty, farmaceuty, lekarza weterynarii i architekta. Zasady uznawania kwalifikacji do ich wykonywania są uregulowane odrębnymi przepisami dla poszczególnych zawodów. Szczegółowych informacji co do procedury uznawania kwalifikacji udzielają krajowe i okręgowe organy samorządów zawodowych dla każdego z nich.

Zawód regulowany to zawód, którego wykonywanie jest uzależnione od spełnienia wymagań kwalifikacyjnych i warunków określonych w odrębnych przepisach np. posiadania odpowiedniego wykształcenia. Takich zawodów jest ponad 300. Należą do nich m.in. zawody fizjoterapeuty, geodety, nauczyciela, radcy prawnego czy adwokata. Osoba, która uzyskała kwalifikacje do pracy w takim zawodzie poza UE, musi najpierw uzyskać uznanie dyplomu za równoważny z polskim. Może to nastąpić na podstawie umów międzynarodowych lub nostryfikacji. W przypadku Kazachstanu i Uzbekistanu umowy międzynarodowe wygasły odpowiednio w 2006 i 2007 roku i uznane na ich podstawie mogą być tylko dyplomy wydane przed tą datą i wymienione w umowie. Pozostałe dyplomy podlegają procedurze nostryfikacji. Dopiero po uznaniu dyplomu za równoważny z polskim można ubiegać się o uzyskanie uprawnień zawodowych zgodnie z odrębnymi przepisami dotyczącymi wykonywania danego zawodu. Lista zawodów regulowanych dostępna jest tutaj LINK

 Szczegółowych informacji udziela Ministerstwo Edukacji i Nauki: Dane kontaktowe - Ministerstwo Edukacji i Nauki - Portal Gov.pl (www.gov.pl)

W przypadku zawodów nieregulowanych o uznaniu kwalifikacji decyduje pracodawca. Pracodawca może wymagać potwierdzenia równoważności zagranicznego dyplomu z polskim odpowiednikiem lub opinii o poziomie wykształcenia uzyskanego za granicą (czy jest ono odpowiednikiem polskiego wykształcenia podstawowego, średniego czy wyższego. Więcej informacji jest dostępnych tutaj LINK

Zatrudnienie małżonka repatrianta

Małżonek repatrianta nieposiadający statusu repatrianta jest najczęściej cudzoziemcem spoza UE. Powinien posiadać kartę pobytu stałego. Taka osoba ma prawo pracować w Polsce bez konieczności uzyskiwania i przedstawiania żadnych dodatkowych dokumentów dających jej prawo do pracy (np. zezwolenia na pracę). Pracodawca może ją zatrudnić na takich samych zasadach jak obywatela RP. Przed rozpoczęciem pracy ma jednak obowiązek sprawdzenia oraz zrobienia kopii, a następnie przechowywania dokumentu pobytowego. Specjalne formy pomocy w aktywizacji zawodowej repatrianta nie dotyczą jego małżonka nieposiadającego statusu repatrianta. Nie znaczy to jednak, że osoba taka nie potrzebuje wsparcia w aktywizacji zawodowej i poszukiwaniu zatrudnienia. By z nich skorzystać, musi się zarejestrować w urzędzie pracy jako osoba bezrobotna, co może zrobić po spełnieniu tych samych warunków, co obywatel Polski. Daje jej to prawo do bezpłatnego korzystania z usług pośrednictwa pracy, poradnictwa zawodowego i informacji zawodowej, pomocy w aktywnym poszukiwaniu pracy oraz do udziału w szkoleniach orgaznizowanych dla bezrobotnych przez urząd pracy lub inne podmioty. Jeżeli współmałżonek repatrianta nie spełnia warunków zarejestrowania się jako bezrobotny, nadal może zarejestrować się jako osoba poszukująca pracy. Daje to dostęp do usług świadczonych przez urząd pracy, takich jak pośrednictwo pracy czy poradnictwo zawodowe.

Warto pamiętać o tym, jak wielkie znaczenie dla adaptacji i integracji rodziny ma fakt, że oboje małżonkowie mają pracę. Dlatego osoba opiekująca się nowoprzybyłymi nie powinna ograniczać wysiłków do znalezienia pracy samemu repatriantowi. Małżonkowi nieposiadających statusu repatrianta także potrzebne są pomoc i wsparcie w tym zakresie.

Działania integracyjne - część 1

Integracja jest procesem dwustronnym, dotyczącym zarówno nowoprzybyłych cudzoziemców, jak przedstawicieli społeczeństwa przyjmującego. Wymaga wysiłku i zaangażowania od obu stron. Celem integracji jest z jednej strony usamodzielnienie się cudzoziemca, uniezależnienie go od wszelkich świadczeń pomocowych i jego samodzielne funkcjonowanie na rynku pracy. Z drugiej strony jednak celem integracji jest dostosowanie instytucji do pracy z cudzoziemcami i pomoc w dostosowaniu się mieszkańców lokalnych społeczności do przyjęcia nowych mieszkańców swoich miast czy gmin.

Repatriant jest osobą polskiego pochodzenia. Trzeba jednak pamiętać, że spędził większość życia poza Polską. W Związku Radzieckim aż do końca stalinizmu polskim zesłańcom na Syberii nie wolno było mówić po polsku, przestrzegać tradycji i zwyczajów narodowych czy religijnych, ani uczyć tego swoich dzieci. Chociaż w późniejszych dekadach sytuacja polepszyła się w zakresie ogólnej edukacji dzieci, jednak mówienie po polsku czy kultywowanie polskości nadal było źle widziane i musiało być ukrywane. Sytuacja ta zmieniła się dopiero po rozpadzie ZSRR i powstaniu niepodległych państw na bazie byłych republik radzieckich. Mimo więc, że repatriacja uważana jest powszechnie za powrót do Polski, nie należy się dziwić, że repatrianci potrzebują wsparcia zarówno w nauce języka polskiego, jak adaptacji do nowej dla nich rzeczywistości społecznej i kulturowej.

Repatrianci powinni zatem mieć możliwość nabycia miękkich umiejętności związanych z prawidłowym funkcjonowaniem na poziomie społecznym oraz instytucjonalnym w Polsce. Pamiętać przy tym należy, że nie wszyscy członkowie rodziny są pochodzenia polskiego.

W związku z tym kursy powinny zawierać następujące elementy: informacje kontekstowe na temat obowiązującego w Polsce prawa, informacje na temat polskiej oraz lokalnej kultury i obyczajów,  informacje na temat lokalnych instytucji, urzędów i organizacji pozarządowych oraz sposobu korzystania z ich oferty, zagadnienia związane z życiem codziennym w Polsce, informacje  o prawach i obowiązkach obywatela, a także cudzoziemca, jeśli w rodzinie repatrianta są osoby, nie mające pochodzenia polskiego. Kursy mogą być organizowane przez władze samorządowe, organizacje pozarządowe lub inne podmioty.

W przypadku repatriantów podstawowe elementy takiego przygotowanie zawierać mają kursy języka polskiego organizowane dla nich przez ORPEG. Nie mogą one jednak zastąpić działań integracyjnych w miejscu zamieszkania. Do końca grudnia 2022 Międzynarodowa Organizacja do Spraw Migracji prowadzi kursy adaptacyjne dla repatriantów, jeszcze przed ich przyjazdem do Polski.  Możesz przekazać informacje repatriantom, których zaprosiliście.

Działania integracyjne- część 2

Dobrą praktyką w działaniach wspierających integrację repatriantów są np. takie działania jak odwiedzanie lokalnych instytucji, w których repatrianci będą załatwiali swoje sprawy. Warto także rozważyć tworzenie nieformalnych grup, łączących lokalną społeczność z repatriantami, np. zajęcia w domach kultury. Może to łączyć się np. z oprowadzaniem po mieście i jego instytucjach kultury przez członków lokalnej społecznośći. Ciekawą praktyką są tandemy nauki języka: repatriant może uczyć języka rosyjskiego, w zamian otrzymując naukę języka polskiego.

Należy też wziąć pod uwagę konieczność finansowania niektórych działań przez gminę, gdyż repatrianci mogą nie mieć na nie pieniędzy (np. wyjście do teatru).

Pierwszym i podstawowym działaniem przygotowującym lokalną społeczność do włączenia się w proces integracji repatriantów jest odpowiednie przygotowanie do ich przyjęcia przedstawicieli lokalnych instytucji tj. urzędu gminy, urzędu pracy, ośrodka pomocy społecznej, szkoły. Przygotowanie powinno obejmować zarówno zapoznanie się przez pracowników z przepisami i procedurami, tak by formalności związane z przyjmowaniem rodziny repatriantów przebiegały sprawnie i bezproblemowo. Należy także zadbać o odpowiednie przeszkolenie personelu w zakresie umiejętności związanych z komunikacją międzykulturową. Szkolenia takie oferuje Międzynarodowa Organizacja do Spraw Migracji.

Należy także zadbać o odpowiednie przygotowanie członków lokalnej społeczności na przybycie repatriantów. Przede wszystkim należy im wyjaśnić, kogo określa termin „repatriant”, że są to polscy zesłańcy wbrew własnej woli wywiezieni z terenów II Rzeczpospolitej w głąb ZSRR w latach 30. i 40. oraz ich potomkowie, wobec których państwo polskie ma zobowiązania zarówno moralne, jak ustawowe. Warto nakreślić także tło historyczne i warunki polityczne, w jakich byli oni zmuszeni mieszkać. Pomoże to wyjaśnić, dlaczego mimo polskiego pochodzenia repatrianci często nie mówią po polsku i na co dzień posługują się językiem rosyjskim. Warto także wprost poprosić członków lokalnej społeczności o pomoc nowoprzybyłym w odnalezieniu się w Polsce. Informacje takie powinny być przekazane zarówno sąsiadom rodziny repatriantów, pracodawcom, dzieciom i rodzicom w szkole, jak też całej społeczności lokalnej. Niezwykle pomocne w tych działaniach mogą być lokalne media tradycyjne i internetowe, ale także nauczyciele historii czy organizacje pozarządowe. Warto też pamiętać o roli, jaką odegrać może w tym zadaniu lokalna parafia i jej instytucje.

Pomocne w działaniach integracyjnych jest też włączanie wątków związanych z repatriacją i obecnością w mieście repatriantów w szersze wydarzenia kulturalne i społeczne. Większość repatriantów chętnie dzieli się historią swoją i rodziny. Więcej, możliwość taka jest często dla nich bardzo ważna. Służyć do tego mogą wystawy fotograficzne, czy lokalne festyny, ale także uwzględnianie wątków historycznych choćby w konkursach szkolnych, pracy kółek historycznych czy działaniach lokalnych ośrodków kultury.

IOM strona internetowa: https://poland.iom.int/en

 Ustawa o repatriacji:   Akt prawny (sejm.gov.pl)

Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji: Pomoc dla repatriantów - Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji - Portal Gov.pl (www.gov.pl)

Repatriacja – Polska na Ukrainie: Repatriacja - Polska na Ukrainie - Portal Gov.pl (www.gov.pl)